รัฐบาลอินเดียเผยแผนปฏิรูประบบม้าเหล็ก 2014-2015
เมื่อวันที่ 7 ก.ค. ที่ผ่านมา นายนายสดานันด์ คอฑา (Shri D.V. Sadananda Gowda) รมว.กระทรวงการรถไฟ (Ministry of Railways) ได้แถลงแผนการใช้งบประมาณของรัฐบาลชุดใหม่ ภายใต้นายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี เพื่อพัฒนาการขนส่งระบบราง (Rail Budget) ประจำปี 2558 ต่อสภาผู้แทนราษฎรอินเดีย (Lok Sabha) การแถลงงบประมาณระบบรถไฟครั้งนี้ ถือว่าเป็นไปตามธรรมเนียมปฏิบัติ ที่รัฐบาลใหม่จะต้องแถลงก่อนการแถลงงบประมาณรวมของรัฐบาล 2-3 วัน เพื่อเป็นน้ำจิ้มให้ประชาชนเห็นทิศทางการบริหารงานของรัฐบาลที่เพิ่งช่วยกันเลือกเข้ามาบริหารประเทศ
แผนปี 2558 (ส.ค.58-มี.ค. 59) จะใช้งบประมาณทั้งสิ้น 643,050 ล้านรูปี (ประมาณ 3.6 แสนล้านบาท) ในการลงทุนเพื่อปรับปรุงคุณภาพและการให้บริการของการขนส่งระบบรางทั้งหมด โดยรัฐจะเป็นผู้ลงทุน 302,230 ล้านรูปี (ประมาณ 1.7 แสนล้านบาท) ส่วนที่เหลือจะมาจากกองทุนรถไฟและการเปิดรับการลงทุนทั้งจากในและต่างประเทศ
ปรับปรุงคุณภาพการเดินรถ
ประเด็นสำคัญของงบประมาณรถไฟ (เรียกง่ายๆ) นี้มีอยู่ 4 ประเด็นที่เอกชนไทยน่าจะสนใจรับฟัง ประเด็นแรกคือ แผนการปรับปรุงการให้บริการรถไฟโดยสาร ซึ่งรัฐบาลชุดนี้ เตรียมจะอัดฉีดเงินเพิ่มเส้นทางเดินรถไฟ 72 เส้นทาง ในทุกชั้นทุกระดับ แถมจะเพิ่มเส้นทางเดินรถไฟสายต่างๆ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวทั่วประเทศ รวมถึงเส้นทางการแสวงบุญของศาสนาต่างๆ
ในด้านคุณภาพการให้บริการรถไฟโดยสารก็เป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจไม่น้อย เพราะที่ผ่านมา ไม่ว่ารัฐบาลพรรคไหนๆ ก็อุดหนุนผู้โดยสาร ตรึงราคาตั๋วโดยสารให้ต่ำจนการรถไฟอินเดียบริหารไม่ได้ คุณภาพรถไฟและสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ จึงเป็นไปตามอัตภาพ มาถึงรัฐบาลนี้ เตรียมยกเครื่องให้หน่วยงานภายนอกเป็นผู้ตรวจสอบคุณภาพแทนการรถไฟฯ
นอกจากนี้ ยังจะเพิ่มงบประมาณสำหรับปรับปรุงความสะอาด 40% นำระบบซักล้างผ้าปูที่นอนที่ทันสมัยมาใช้ จัดให้มีการเสิร์ฟอาหารพร้อมรับประทาน (ready-to-eat meal) ที่สะอาดและมีคุณภาพจากแบรนด์ที่เชื่อถือได้ การก่อสร้างศูนย์อาหาร (food court) ใน 50 สถานีสำคัญ
โครงการสำคัญที่จะทำให้คนเมืองยิ้มออกคือ การริเริ่มระบบ Semi High Speed Corridors โดยให้รถไฟเส้นทางระหว่างเมืองเพิ่มความเร็วจาก 160 เป็น 200 กม./ชม. เช่น เดลี-อักรา เดลี-การปุระ เดลี-จันดิการห์ และมุมไบ-กัว
เรื่องความปลอดภัยของสตรี (ที่ช่วงนี้บ้านเรากำลังเป็นข่าวดัง) รัฐบาลอินเดียจะจัดให้มีตู้โดยสารสำหรับผู้หญิงโดยเฉพาะและจัดให้เจ้าหน้าที่ตำรวจหญิง 4,000 คน ดูแลความเรียบร้อยในตู้โดยสารดังกล่าว รวมถึงจะลงทุเพื่อลดอุบัติเหตุ 17,850 ล้านรูปี (10,000 ล้านบาท) ด้วยการสร้างถนน/สะพานข้ามทางรถไฟ และนำระบบ Hospital Management Information System มาใช้เพื่อบริหารจัดการในยามฉุกเฉิน
และที่ขาดไม่ได้ภายใต้รัฐบาลโมดี คือการนำ IT มาใช้กับทุกสิ่งอย่าง เช่น จะพัฒนาให้มีระบบ e-Ticketing ที่สามารถจองผ่านโทรศัพท์มือถือและที่ทำการไปรษณีย์ และติดตั้งสัญญาณ WiFi บนรถไฟบางเส้นทางและในบางสถานี
เชิญชวนนักลงทุนร่วมพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน
กระทรวงการรถไฟอินเดียกำลังเตรียมเสนอ ครม. พิจารณาเปิดเสรีการลงทุนตรงจากต่างชาติ (FDI) ในการขนส่งระบบรางทุกสาขา โดยเฉพาะโครงสร้างพื้นฐาน ยกเว้นปฏิบัติการเดินรถ บางสายข่าวบอกว่า อาจเปิด FDI ถึง 100% และอาจรวมถึงการให้เข้าไปบริหารจัดการวิ่งรถไฟด้วย โดยโครงการพัฒนาและปรับปรุงขนส่งระบบรางในอนาคตจะสรรหาทุนจากการร่วมทุนระหว่างรัฐกับเอกชนแบบ PPP
เพิ่มประสิทธิภาพการขนส่งสินค้า
รัฐบาลอินเดียชุดนี้จะพัฒนาโครงข่ายรถไฟความเร็วสูงที่เรียกว่า Diamond Quadrilateral เชื่อมโยง 4 หัวเมืองใหญ่ ได้แก่ นิวเดลี มุมไบ เจนไนและกัลกัตตา และเสนอที่จะพัฒนาเส้นทางเดินรถไฟหัวกระสุน (Bullet train) ระหว่างเมืองมุมไบ รัฐมหาราษฏระกับเมืองอาหมัดดาบาด (Ahmedabad) รัฐคุชราต โดยร่วมมือกับ JICA ของญี่ปุ่น และจะจัดตั้งลานโลจิสติกส์ (Logistics Park) และท่าขนส่งสินค้าเอกชน
เพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการของการรถไฟอินเดีย
แต่สิ่งที่รัฐบาลชุดนี้ ดูจะให้ความสำคัญมากเป็นพิเศษคือ การล้างบางผู้บริหารและระบบบริการการรถไฟแห่งอินเดียที่ปล่อยให้การถไฟฯ ย่ำแย่ จึงเตรียมเปลี่ยนโครงสร้างบอร์ดบริหารการรถไฟฯ ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเน้นความสำคัญสูงสุดกับการบริหารจัดการที่โปร่งใส โดยจะใช้เทคโนโลยีช่วย เช่น ใช้ e-Procurement ในการจัดซื้อที่มีมูลค่าสูง และจะใช้ระบบ GIS Mapping ในการบริหารจัดการที่ดินของการรถไฟฯ
ในแง่การเงิน ตั้งเป้าเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการ โดยการลด operating ratio (สัดส่วนค่าใช้จ่ายต่อรายได้) ด้วยการลดค่าใช้จ่ายของการรถไฟฯ และลดการกู้ยืมจากตลาด และเพิ่มราคาค่าตั๋วโดยสาร (ซึ่งรัฐบาลอินเดียได้ประกาศขึ้นไปแล้ว 14% ตั้งแต่เดือน มิ.ย.57)
ด้านการพัฒนาบุคลากร รัฐบาลโมดีจะจัดตั้งมหาวิทยาลัยรถไฟเพื่อพัฒนาบุคคลากรด้านการรถไฟ ทั้งในด้านเทคนิกและการบริหาร โดยร่วมมือกับสถาบันเทคโนโลยีต่าง ๆ
(คลิกที่นี่ เพื่อดูเอกสารสรุปของกรมประชาสัมพันธ์ กระทรวงสานิเทศและกระจายเสียงอินเดีย)
ฟังแผนทั้งหมดนี้แล้ว คนที่เลือกรัฐบาลชุดนี้มาคงเท้าไม่ติดพื้น มองไปไกลว่า ถ้ารัฐบาลทำได้จริง คนอินเดียก็จะไม่ต้องทนทุกข์จำใจนั่งรถไฟไร้คุณภาพอีกต่อไป แต่กระนั้นก็ไม่วาย (ตามปกติของ Argumentative India) ก็มีฝ่ายค้านออกมาวิพากษ์วิจารณ์หนัก บ้างก็ว่า โมดีขายระบบรถไฟให้ต่างชาติ บ้างก็ว่ามีแผนลับทำเพื่อผลประโยชน์พวกพ้อง โดยเฉพะรัฐคุชราต แต่เรื่องอย่างนี้คงต้องคอยดูผลงานในทางปฏิบัติกันต่อไป
ยังไงเอกชนไทยก็ไม่ควรมองผ่าน ควรติดตามเรื่องนี้ให้ติด เพราะเรื่องของรถไฟเป็นเรื่องระดับชาติสำหรับประเทศอินเดีย ที่มีผู้โดยสารรถไฟ 8.9 พันล้านคนต่อปี การรถไฟฯ มีลูกจ้าง 1.3 ล้านคน และขนส่งสินค้า 2.8 ล้านตันต่อวัน หากรัฐบาลนี้ทำได้จริงตามแผน ก็น่าจะเป็นโอกาสที่เอกชนไทยในสาขาที่เกี่ยวข้องจะเข้าไปมีเอี่ยวได้ไม่น้อย
ประพันธ์ สามพายวรกิจ
รายงานจากกรุงนิวเดลี
9 กรกฎาคม 2557
